Bonsai to rodzaj misternej sztuki. Karłowate drzewka zamknięte w naczyniu należy odpowiednio pielęgnować, aby przez wiele lat cieszyć się ich zmieniającą się formą. Roślina żyje i ciągle się zmienia, praca nad nią nigdy się nie kończy. Dowiedz się, jak wybrać sadzonkę na drzewko bonsai i jak o nią dbać.
Co oznacza drzewko bonsai?
Bonsai to sztuka ogrodnicza kojarząca się głównie z Japonią, a pochodząca ze starożytnych Chin. Samo bon-sai oznacza roślinę w pojemniku (gdzieniegdzie możesz spotkać się z błędnym zapisem bon sai, bonzai). W istocie jest to skarłowaciałe drzewo, którego finezyjne formy osiąga się za pomocą odpowiedniej pielęgnacji.
Sztuka uprawy bonsai jest powiązana z japońskim buddyzmem zen, ponieważ staranna pielęgnacja drzewka to ćwiczenie koncentracji i swego rodzaju medytacja. Jej celem jest stworzenie zminiaturyzowanego obrazu natury. Na efekty uprawy trzeba czekać lata, a sam proces nigdy się nie kończy, ponieważ dzięki ciągłemu wzrostowi roślina może osiągać nowe formy.
Kreowanie drzewa w naczyniu to proces, w którym cały czas uczysz się nowych technik. Przez lata nawiązujesz swego rodzaju relację z rośliną, która odwdzięcza Ci się za czas jej poświęcony. Znany bonsaista John Naka pierwsze drzewko bonsai uprawiał do końca życia, tworząc swoje najsłynniejsze dzieło o nazwie Goshin.
Od czego zacząć przygodę z bonsai?
Na początek musisz wiedzieć, że bonsai nie jest żadną zmodyfikowaną genetycznie rośliną. Do uprawy nadaje się niemal każdy gatunek drzewa. Również te rodzime można odpowiednio przycinać i formować, aby osiągnąć upragniony efekt. Szczególnie wartościowe są w tym kontekście długowieczne dęby, sosny, cisy czy jałowce.
Oprócz roślin występujących w naszym krajobrazie możesz wybrać drzewa obcego pochodzenia – azalię czy grab koreański. Pamiętaj, żeby tylko zapewnić im odpowiednie warunki do wzrostu.
Najpopularniejsze gatunki drzew wybierane na bonsai:
- ficus,
- sosna,
- figowiec tępy (ficus ginseng),
- paulowania cesarska.
Przygodę z bonsai rozpocznij więc od wyboru odpowiedniej rośliny. Zdecyduj, czy chcesz uprawiać drzewko iglaste, czy liściaste. To pierwsze będzie zielone cały rok, podczas gdy drugie zgubi liście na jesień (przy zachowaniu odpowiednich warunków w pomieszczeniu). Od Ciebie zależy, czy widok gołych gałęzi w doniczce przez parę miesięcy będzie Ci odpowiadał.
Materiał na bonsai możesz uzyskać:
- ze szkółek, w których przygotowuje się gotowe drzewka do formowania,
- z natury – lasów czy gór,
- ze szkółki roślin, w których nabywa się standardowe drzewa,
- z działów ogrodniczych niektórych marketów budowlanych.
Ostrożnie podchodź do zakupu gotowych i już uformowanych bonsai. Często drzewka te są w słabej kondycji ze względu na przyspieszony proces formowania. Jeśli jednak nie zależy Ci na procesie kształtowania drzewka i chcesz cieszyć się walorami dekoracyjnymi bonsai, to możesz zdecydować się na tę opcję.
Chcesz mieć ukształtowane bonsai w swoim domu? Sprawdź ofertę OBI >>>
Jak właściwie wybrać materiał na drzewko bonsai?
Chociaż bonsai można stworzyć z każdego gatunku drzewa, to warto wybrać odpowiedni okaz, aby zapewnić sobie łatwiejsze postępy w jego kształtowaniu. Na co zwrócić uwagę?
Idealne do bonsai sadzonki drzew mają pień zwężający się ku górze. Dobrze, aby roślina miała równomiernie rozłożone korzenie w doniczce. Rozgałęzienie powinny rozpoczynać się nisko. Im więcej gałązek, tym większe możliwości formowania korony.
Pielęgnacja i formowanie bonsai dla początkujących
Zakres czynności pielęgnacyjnych drzewka bonsai w znaczeniu doboru podłoża, podlewania, nawożenia i zapewnienia dostępu do światła słonecznego, zależy ściśle od wybranego gatunku. Dlatego dowiedz się jak najwięcej na temat tych drzewek, które Ci się podobają, zanim jeszcze kupisz sadzonkę. Może się okazać, że nie będziesz w stanie zapewnić im takich warunków do wzrostu, jakich potrzebuje, co skutkować będzie słabymi efektami lub obumarciem rośliny.
Przykładowo ficus bonsai potrzebuje nasłonecznionego stanowiska, do którego dochodzi rozproszone światło. Bezpośrednie i ostre może poparzyć liście. Figowiec lubi stałą temperaturę powietrza przekraczającą 15 stopni Celsjusza. Dobrze rośnie w podłożu standardowo używanym do roślin doniczkowych.
Niezależnie od uprawianego gatunku, pielęgnacja bonsai musi być dostosowana do zmieniających się pór roku. Przycięć dokonuj wiosną, w lecie dbaj o nawodnienie drzewka, a jesienią i zimą daj jej odpocząć, ograniczając podlewanie i rezygnując z nawożenia.
Dowiedz się więcej o pielęgnacji bonsai. Przejdź do poradnika >>>
Formowanie bonsai dla początkujących
Oprócz dostosowanej do gatunku pielęgnacji w uprawie bonsai najistotniejszy jest dobór techniki kształtowania rośliny. To, na czym powinno Ci zależeć, to mały rozmiar drzewa, odpowiednie ukształtowanie pnia (nebari), korzeni i korony oraz wygląd najbardziej zbliżony do swojego dużego odpowiednika.
Satysfakcjonujący efekt drzewa w pojemniku osiągniesz, stosując odpowiednie techniki.
- Formowanie podstawy pnia czyli nebari. Polega na przycinaniu korzeni pionowych przy każdym przesadzaniu drzewka. Wymusza to tworzenie korzeni bocznych, które tworzą wizualną równowagę bonsai.
- Defoliacja, w której efekcie roślina wypuszcza mniejsze liście i nowe rozgałęzienia. Polega na wycięciu wszystkich liści w lecie. Użyj do tego nożyczek, tnąc tak, aby łodygi pozostawić nienaruszone.
- Drutowanie bonsai to kluczowa technika dla kształtowania rośliny. Owijając gałęzie aluminiowym drutem, jesteś w stanie wygiąć i ułożyć gałęzie do pożądanego kształtu. Technikę można stosować przez cały rok, a druty usuwa się zwykle po upływie kilku miesięcy.
Pamiętaj, żeby zawsze bacznie obserwować swoją roślinę. Jedne gatunki, a niekiedy konkretne okazy, wykazują się większą odpornością na kształtowanie, inne mogą chorować.